Interview met Carl Leeman
Chief Risk Officer - Katoen Natie
Vice President - Belrim (Belgian Risk Management Association)
Board member - FERMA (European Risk Management Association)
President - IFRIMA (International Risk Management Association)
Tijdens het Young Prozzz interview met Carl Leeman, Chief Risk Officer bij Katoen Natie, legt hij ons uit dat risk management vrij complex is en tegelijk vrij eenvoudig. Ondanks het feit dat er heel wat definities bestaan van risk management, bestaat er geen eenduidige omschrijving van wat de functie inhoudt en elke risk manager, elk bedrijf, vult het in de praktijk ook anders in. Anderzijds komt het erop neer dat je met een gezonde dosis logisch denken de toekomst van een bedrijf moet vrijwaren aan de hand van risicobeheer. Er zijn verschillende opleidingen die toegang kunnen geven tot het beroep, maar er bestaat tot op heden geen specifiek diploma. Wel staat één ding vast, het is een beroep waar heel wat uitdagingen en opportuniteiten liggen voor ambitieuze young professionals!
Wat is risk management?
Carl Leeman maakt binnen risk management het onderscheid tussen financiële – zoals banken en verzekeringsmaatschappijen - en niet-financiële bedrijven. Bij financiële bedrijven zijn er heel specifieke werkwijzen om aan risk management te doen en het is onderhevig aan heel wat door de wet vastgelegde richtlijnen. Bij de niet-financiële organisaties is het de risk manager en de bedrijfscultuur die bepalen hoe men de job invult. “De basis blijft echter altijd dezelfde", verklaart Leeman. “Het bedrijf bepaalt waar ze naartoe wil en stelt doelen voorop. Aan de hand van risicobeheer wordt dan getracht om daar heelhuids te geraken. Identificatie van de risico's, evaluatie en behandeling zijn de basisstappen voor elke risk manager. Wat de risico's precies zijn en hoe deze aangepakt worden, varieert sterk. Dat is dan ook de charme van het vak. De risico's verschillen niet enkel van sector tot sector, maar ook van bedrijf tot bedrijf."
Vormt risk management een rem op de vooruitgang van een bedrijf?
Carl Leeman maakt de treffende vergelijking met een autorace: “Een racewagen rijdt snel, omdat het remmen heeft. Als je enkel op het gaspedaal duwt, knal je tegen de muur". Risk management is met andere woorden constant balanceren tussen de vooruitgang afremmen en remmen om vooruitgang te boeken. Het is echter heel belangrijk dat risk managers niet met een negatief verhaal afkomen. Enkel op de risico's wijzen en uitleggen waar de gevaren zitten heeft een averechts effect. Beter is om duidelijk te maken waar de oplossingen liggen en hoe men berekend de volgende stappen richting de doelstellingen van het bedrijf kan zetten. Daarom is het sturen van de bedrijfscultuur heel belangrijk. Alle medewerkers zouden naar hun eigen functie moeten kijken vanuit een risicoperspectief. Wanneer het belang van risicobeheer doordringt binnen alle lagen van het bedrijf, kunnen die risico's gemakkelijker behandeld worden en wordt er beter samengewerkt."
Risk management in de praktijk
Een risk manager kan niet elk risico beheren, dat benadrukt Leeman. Aangezien risico's zich voordoen in de kleinste hoekjes van een onderneming, zijn er altijd factoren die je niet duidelijk in kaart kan brengen, mede door de alsmaar sneller veranderende wereld en economie. Er zijn de duidelijk zichtbare risico's, zoals brandgevaar, slijtage van materiaal, de menselijke factoren en meer. Maar het gaat nog dieper dan dat. Carl Leeman illustreert met het voorbeeld van een sales afdeling. “Hoe sterk heb je je commercieel apparaat onder controle? Uiteindelijk draait ieder bedrijf op het binnenhalen van klanten. Met die klanten kan je echter enorme risico's binnenhalen. Intern kan je alles op orde hebben, maar als je commerciële mensen commissies najagen en contracten voorleggen die op lange termijn nadelig zijn voor het bedrijf, kan je in de problemen komen. Het begeleiden van die commerciële mensen, hen mee laten sturen, hen mee laten beseffen wat de risico's zijn, is een taak voor risk managers. Het verloningssysteem is een heel belangrijk element binnen risk management. Als het loon te veel afhangt van resultaten, neemt men automatisch meer risico's. De recente financiële crisis is daar een duidelijk voorbeeld van."
Eenvoudige werkwijze binnen een complex kader
Carl Leeman krijgt vaak de vraag hoe je aan risicobeheer begint. De eerste stap is een algemene vraagstelling: wat kan er allemaal fout lopen? Vervolgens wordt een “risk mapping" opgemaakt om te bepalen welke risico's zeker moeten worden behandeld, want het is onmogelijk om alle risico's aan te pakken. In deze tabel wordt voor elk risico de ernst en de frequentie in kaart gebracht. Zaken die heel ernstig zijn en vrij frequent voorkomen, krijgen prioriteit. “Dit zou zo moeten, maar je ziet soms hoe mensen heel veel tijd besteden aan zaken die frequent voorkomen, maar vrijwel geen impact hebben", legt Leeman uit. We nemen even brandgevaar als voorbeeld: een bedrijf met veel vestigingen zal commercieel waarschijnlijk minder schade lijden door één uitgebrande locatie (voor zover deze geen strategische producten bevat) vergeleken met een bedrijf met maar één vestiging. Bij die laatste bestaat zelfs het risico op faillissement als gevolg van een brand. Anderzijds vormen bij de bedrijven met meerdere vestigingen de “supply chain"-aspecten een groter risico. Dit wijst nog eens op het variërende karakter van een job als risk manager.
Wie kan risk manager worden, hoe en wanneer?
Carl Leeman is duidelijk: “Voor mij is risk manager een toekomstberoep. Heel wat bedrijven groeien op internationaal niveau, in Europa en vooral daarbuiten. Aangezien jonge mensen steeds vaker de grens willen oversteken, biedt dit voor hen veel opportuniteiten." Hij gaat verder met de stelling dat het beroep in België nog in haar kinderschoenen staat, maar dat er een positieve evolutie is. Je kan in principe rechtstreeks solliciteren voor de functie van risk manager, toch benadrukt Leeman het belang van een brede kennis en ervaring in een bedrijfscontext. Als risk manager kom je immers in aanraking met alle bedrijfsaspecten, zoals onder meer juridische, administratieve, technische, logistieke, verzekerings- en HR-aangelegenheden.
Tenslotte geeft Carl Leeman ons een aantal competenties die eigen zijn aan een goede risk manager. Zo kan je zelf inschatten of jij misschien wel een toekomstige risk manager bent.
- Talenkennis: Zeker wanneer een bedrijf internationaal actief is. Van mensen die Engels spreken zijn er dertien in een dozijn. Een degelijke kennis van Frans, Portugees of Chinees kan je onderscheiden.
- Communicatief: Je moet je vlot onder de medewerkers kunnen begeven. Carl Leeman: “Op café kom je meer te weten dan in een vergaderzaal."
- Luisterend oor: Niet overal binnenkomen en je eigen gedacht zeggen, maar logische vragen stellen en luisteren. Zo creëer je vertrouwen bij de mensen en weet je mensen te motiveren.
- Zowel generalist als specialist: Belangrijker dan jouw diploma is dat je een brede interesse hebt in alle bedrijfsaspecten en dat je open staat voor permanente vorming. Wel is het steeds nuttig om in bepaalde zaken (deze kunnen verschillen) een specialisatie te hebben.
- Stressbestendig: In crisissituaties is het onder andere de risk manager die het voortouw neemt. Vaak zowel wat de praktische zaken betreft, als het beheren van het imago naar de buitenwereld toe.
- Analytisch denkvermogen: Na de algemene vraagstelling wat er allemaal kan foutlopen, moet je in staat zijn om de mogelijke risico's te analyseren en via een rampenplan de oplossingen op voorhand klaar hebben.
- Besluitvaardigheid: Analyseren en plannen is een groot deel van de job. Maar wanneer het erop aankomt, moet je snel beslissingen kunnen nemen.
Meer weten over risk management? Ontmoet Carl Leeman op de Innovation Meetup op 13 maart in Antwerpen. Bezoek ook de website van Belrim voor meer informatie: www.belrim.com.
